Türkiye İstatistik Kurumu Başkanı (TÜİK) Başkanı Erhan Çetinkaya’nın enflasyon hesaplamasına ilişkin tartışmalara ilişkin açıklama yapmak üzere gazetecilerin karşısın çıktı. Çetinkaya, madde sepetinin gizlenmediğini belirterek yayınlanmayan tabloların madde fiyatları olduğunu ifade etti.
TÜİK Başkanı Çetinkaya, “Geçmişte açıklanan madde fiyatlarının bir gösterge niteliği yoktu. Madde fiyatlarının açıklanması için ekstra bir gün daha çalışma yapmak gerekiyor. Bu sebeple artık gösterge niteliği taşımayan bu fiyatları yayınlamıyoruz” dedi.
‘Teknik hesaplama değil algı yönetimi’
Basına yansıyan haberlerde endeks zaman içerisinde yürütülerek madde sepetindeki bazı fiyatların hesaplandığını ifade eden Çetinkaya, şu değerlendirmede bulundu:
* Yumurta, doktor muayenesi fiyatları denildiğinde toplulaştırılmış bir fiyattan bahsediliyor. Örneğin bugün (dün) basına yansıyan bir haberde 2,57 lira yumurta fiyatı ifade ediliyor. Gezen tavuk yumurtası 5 lira. Ama 30’lu yumurtaların tanesi 2 lira. Tüketim ağırlıklarına bakıldığında vatandaşların çoğunlukla 30’lu yumurta tükettiği görülüyor. Ortalama toplulaştırılmış fiyatlara bakıldığında yumurta için 2,57 lira gayet mantıklı bir fiyat. Olay bir süre sonra teknik hesaplamalardan çıkıp algı yönetimine giriyor.
Bağımsız akademisyen ve araştırmacılardan oluşan Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) tarafından açıklanan enflasyon oranlarının gerçeği yansıtmaktan uzak olduğunu savunan Çetinkaya şunları söyledi:
‘ENAG rakamları gerçeği yansıtmıyor’
* TÜİK ve ENAG verileri arasındaki farkı, kira fiyatları hesaplamalarında görebiliriz. TÜİK tarafından takip edilen kira fiyatları için diğer tüm mal ve hizmet fiyatlarında olduğu gibi sabit tanım ve kalitede seçilmiş olan 5 binin üzerinde konutun aylık kira değeri izlenmektedir. ENAG ise kira fiyatlarını emlak sitelerinden doğrudan almakta ve kira artışını her ay tüm kiracıların ev değiştirmiş olduğu varsayımı üzerinden hesaplamaktadır.
* ENAG, her ay tüm kiracılar yeni bir eve taşınıyormuşçasına hesaplama yapıyor, internet üzerinden her ay gözlemlediği artışları yanlış şekilde üst üste ekleyerek şişirilmiş bir zam hesabı yapıyor. Bu örnek ENAG’ın TÜFE metodolojisinden ne kadar uzak olduğunu sadece kira maddesinde dahi ortaya koymaktadır.
Mahfi Eğilmez’den TÜİK’e öneri
TÜİK Başkanı Çetinkaya’nın açıklamaları gündem yaratırken, deneyimli iktisatçı Dr. Mahfi Eğilmez’den dikkat çeken bir mesaj geldi. Eski Hazine Müsteşarı Dr. Mahfi Eğilmez, X (Twitter) hesabından paylaştığı mesajda, “TÜİK’in girişine “söz gümüşse susmak altındır” yazılı bir tabela asılmalı” ifadesini kullandı.
